√ Apa Itu OTP? | Definisi Mendalam dan Fungsinya

Apa Itu OTP? – OTP atau Kata Laluan Sekali Guna adalah kod unik yang dijana secara rawak dan hanya sah digunakan untuk satu sesi log masuk atau transaksi sahaja. Berbeza dengan kata laluan statik yang sering digunakan berulang kali untuk mengakses akaun, OTP menawarkan tahap keselamatan yang lebih tinggi.

Biasanya, OTP terdiri daripada rentetan nombor atau gabungan nombor dan huruf. Kod ini dihantar kepada pengguna melalui aplikasi pengesahan, mesej teks SMS, atau e-mel setiap kali diperlukan semasa proses log masuk atau pengesahan.

Apakah Kepentingan OTP?

Penggunaan OTP (Kata Laluan Sekali Guna) semakin penting dalam keselamatan siber kerana beberapa sebab utama:

Lapisan Keselamatan Tambahan

OTP menambah satu lapisan keselamatan tambahan berbanding dengan kata laluan statik. Meskipun kata laluan statik boleh terdedah kepada risiko melalui serangan seperti phishing atau pencerobohan pangkalan data, OTP yang dijana secara rawak dan unik untuk setiap sesi log masuk atau transaksi membuatkan penggodam lebih sukar untuk mengakses akaun secara tidak sah.

Melindungi Pengguna

OTP membantu melindungi pengguna daripada serangan yang mengeksploitasi kelemahan kata laluan statik. Banyak pengguna cenderung untuk menggunakan kata laluan yang lemah, mudah diteka, atau sama untuk pelbagai akaun. Ini meningkatkan risiko jika kata laluan bocor atau diteka oleh penggodam. Dengan adanya OTP, walaupun kata laluan statik diketahui oleh pihak yang tidak bertanggungjawab, mereka masih tidak dapat mengakses akaun tanpa OTP yang sah.

Pengesahan Identiti Tambahan

OTP menyediakan pengesahan identiti tambahan dalam situasi yang memerlukan tahap keselamatan yang tinggi, seperti transaksi kewangan dalam talian atau akses kepada sistem sensitif. Dengan mengharuskan pengguna untuk memasukkan OTP sebagai bukti tambahan identiti mereka selain daripada kata laluan, risiko aktiviti penipuan atau akses tanpa kebenaran dapat dikurangkan dengan ketara.

Karakteristik OTP

Karakteristik OTP mempunyai empat ciri khas.

• Pertama, OTP biasanya terdiri daripada enam digit dan hanya boleh digunakan sekali.
• Kedua, enam digit ini selalunya berupa angka, huruf, atau gabungan keduanya.
• Ketiga, OTP hanya untuk penggunaan sementara dan mempunyai tempoh sah yang singkat serta bersifat rahsia.
• Keempat, OTP direka tanpa sistematik untuk memastikan keselamatan pengguna.

Manfaat Kode OTP

Kode OTP (One-Time Password) menawarkan berbagai manfaat yang dapat meningkatkan keamanan dan kemudahan dalam proses verifikasi. Berikut adalah beberapa manfaat utama dari penggunaan kode OTP:

1. Keamanan Tambahan
   Kode OTP menambah lapisan perlindungan ekstra dengan mewajibkan pengguna untuk memasukkan kode unik yang dikirim ke ponsel atau email mereka, selain kata sandi utama. Ini memastikan bahwa meskipun kata sandi utama bocor atau dikompromikan, akses masih terhalang tanpa kode OTP yang valid. Dengan cara ini, kode OTP membantu menjaga akun tetap aman dari akses tidak sah.
2. Pencegahan Penipuan
   Kode OTP berfungsi sebagai penghalang tambahan terhadap penipuan, seperti phishing. Karena setiap kode OTP bersifat unik dan hanya berlaku untuk waktu yang singkat, sulit bagi penipu untuk mereplikasinya. Ini membuat upaya penipuan menjadi lebih sulit karena penipu tidak hanya perlu mendapatkan kata sandi utama tetapi juga kode OTP yang hanya diketahui oleh pengguna yang sah.
3. Mudah dan Cepat
   Kode OTP mudah digunakan dan proses verifikasinya sangat cepat. Kode ini biasanya dikirim langsung ke ponsel melalui SMS, ke email, atau bahkan melalui aplikasi otentikator khusus. Proses penerimaan dan penggunaan kode OTP hampir instan, memungkinkan pengguna untuk segera memverifikasi identitas mereka tanpa perlu menunggu lama atau melalui prosedur yang rumit.
4. Penggunaan Sementara
   Kode OTP bersifat sementara, yang memberikan tingkat keamanan tambahan. Kode ini hanya berlaku untuk satu sesi atau transaksi tertentu dan akan kadaluarsa setelah jangka waktu singkat atau setelah digunakan. Ini berarti bahwa meskipun kode OTP disadap, tidak akan ada nilai gunanya setelah masa berlakunya habis atau setelah digunakan.
5. Fleksibel
   Kode OTP dapat diterapkan dalam berbagai situasi dan platform, baik untuk log masuk ke akun, verifikasi transaksi, atau akses ke sistem sensitif. Fleksibilitas ini memungkinkan penggunaan kode OTP untuk berbagai keperluan, meningkatkan keseluruhan keamanan dan kenyamanan bagi pengguna.

Dengan manfaat-manfaat ini, kode OTP berperan penting dalam meningkatkan keamanan online dan mengurangi risiko akses tidak sah.

Kebaikan Menggunakan OTP

Penggunaan OTP (Kata Laluan Sekali Guna) menawarkan pelbagai kelebihan kepada pengguna dan organisasi. Antara kebaikannya adalah:

Keselamatan Tambahan

OTP menambah lapisan keselamatan tambahan pada proses pengesahan, menjadikannya lebih sukar bagi penggodam untuk mengakses akaun secara tidak sah. Dengan adanya OTP, risiko pencerobohan keselamatan dapat dikurangkan secara signifikan.

Mengurangkan Risiko Kata Laluan Lemah

OTP membantu mengurangkan risiko yang berkaitan dengan penggunaan kata laluan yang lemah atau mudah diteka. Walaupun kata laluan statik mungkin telah dikompromi, penggodam masih memerlukan OTP yang sah untuk mendapatkan akses kepada akaun, meningkatkan keselamatan secara keseluruhan.

Mudah Digunakan

OTP biasanya mudah dijana dan dihantar kepada pengguna melalui aplikasi pengesahan, SMS, atau e-mel. Proses untuk memasukkan OTP adalah mudah dan tidak memerlukan pengetahuan teknikal yang mendalam, menjadikannya mesra pengguna.

Sesuai untuk Pelbagai Senario

OTP boleh digunakan dalam pelbagai situasi, seperti log masuk ke akaun, pengesahan transaksi kewangan, atau akses ke sistem sensitif. Ia menawarkan fleksibiliti dalam melaksanakan pengesahan tambahan bergantung kepada keperluan keselamatan yang spesifik.

Kekurangan Menggunakan OTP

Walaupun OTP (Kata Laluan Sekali Guna) menawarkan banyak kelebihan dari segi keselamatan, terdapat beberapa kelemahan yang perlu diambil kira:

OTP sering kali bergantung pada penerimaan kod melalui peranti mudah alih seperti telefon pintar. Jika peranti hilang, dicuri, atau kehabisan bateri, pengguna mungkin menghadapi kesukaran untuk menerima OTP dan mengakses akaun mereka. Ini boleh menyebabkan gangguan dalam proses log masuk atau transaksi.

Kelemahan terhadap Serangan Phishing

Walaupun OTP sukar dipalsukan, pengguna masih terdedah kepada serangan phishing yang cuba menipu mereka untuk mendedahkan OTP. Penggodam boleh menghantar e-mel atau mesej palsu yang kelihatan sah, meminta pengguna untuk memberikan OTP mereka, yang berpotensi membocorkan maklumat sensitif.

Kebergantungan pada Infrastruktur Telekomunikasi

Penghantaran OTP melalui SMS atau panggilan telefon bergantung pada infrastruktur telekomunikasi yang boleh dipercayai. Gangguan perkhidmatan atau isu dengan rangkaian boleh menyebabkan kelewatan atau kegagalan dalam penerimaan OTP, mengakibatkan kesulitan dalam proses pengesahan.

Kesulitan dalam Pemulihan Akaun

Sekiranya pengguna kehilangan akses kepada peranti mudah alih atau tidak dapat menerima OTP kerana sebarang sebab, proses pemulihan akaun boleh menjadi rumit. Ini mungkin memerlukan saluran sokongan tambahan atau proses pengesahan alternatif, yang boleh memakan masa dan menyebabkan ketidakselesaan.

Adakah OTP Merupakan Kaedah Pengesahan Identiti?

Ya, OTP (Kata Laluan Sekali Guna) adalah salah satu kaedah pengesahan identiti. Pengesahan identiti, atau authentication, adalah proses untuk memastikan bahawa pengguna atau sistem adalah seperti yang mereka dakwa. OTP tergolong dalam kategori pengesahan berbilang faktor (multi-factor authentication atau MFA).

Pengesahan berbilang faktor melibatkan penggunaan dua atau lebih kaedah untuk membuktikan identiti pengguna. Tiga kategori utama pengesahan adalah:

1. Something you know (sesuatu yang anda tahu): Ini merujuk kepada maklumat seperti kata laluan, PIN, atau soalan keselamatan.
2. Something you have (sesuatu yang anda miliki): Ini melibatkan objek fizikal atau peranti yang dimiliki pengguna, seperti kad pintar, token keselamatan, atau telefon mudah alih yang menerima OTP.
3. Something you are (sesuatu yang anda ada): Ini merujuk kepada ciri-ciri biometrik unik seperti cap jari, pengimbas retina, atau pengecaman wajah.

OTP termasuk dalam kategori “something you have” kerana ia memerlukan pengguna untuk mengakses peranti atau saluran yang menerima OTP, seperti telefon mudah alih atau aplikasi pengesahan. Apabila OTP digabungkan dengan kata laluan statik (something you know), ia mencipta pengesahan dua faktor (2FA), yang merupakan subset pengesahan berbilang faktor.

Dengan menggabungkan kaedah-kaedah pengesahan seperti OTP dan kata laluan, keselamatan akaun dan sistem dapat dipertingkatkan kerana penggodam perlu menghadapi beberapa lapisan pengesahan, menjadikannya lebih sukar untuk mendapatkan akses tanpa kebenaran.

Apakah Industri yang Menggunakan OTP?

OTP digunakan secara meluas di Malaysia dalam pelbagai industri untuk meningkatkan keselamatan. Berikut adalah beberapa contoh:

1. Perbankan dan Kewangan:

OTP digunakan untuk mengesahkan transaksi dalam talian, log masuk akaun, dan mengubah tetapan keselamatan.

2. E-Dagang:

OTP melindungi transaksi pembayaran dalam talian, mengurangkan risiko penipuan dan memastikan keselamatan belian.

3. Perkhidmatan Dalam Talian:

Penyedia e-mel, storan awan, dan platform media sosial menggunakan OTP untuk melindungi akaun pengguna dan menghalang akses tidak sah.

4. Kerajaan dan Sektor Awam:

OTP membantu mengawal akses ke sistem sensitif dan data rahsia, memastikan keselamatan maklumat kerajaan.

5. Penjagaan Kesihatan:

OTP melindungi data pesakit dan memastikan hanya kakitangan yang diberi kuasa dapat mengakses rekod perubatan.

6. Pendidikan:

Institusi pendidikan menggunakan OTP untuk mengawal akses ke portal pelajar, sistem pembelajaran dalam talian, dan pangkalan data akademik, memastikan keselamatan maklumat akademik.

Penggunaan OTP dalam sektor-sektor ini menunjukkan betapa pentingnya ia dalam menjaga keselamatan dan melindungi maklumat penting.

Cara Mengurangkan Risiko Penipuan Melalui OTP

Untuk memanfaatkan sepenuhnya OTP dan mengurangkan risiko penipuan, berikut adalah beberapa langkah penting yang boleh diikuti:

Lindungi Peranti Mudah Alih

Pastikan peranti mudah alih yang digunakan untuk menerima OTP dilindungi dengan kata laluan, PIN, atau kaedah keselamatan biometrik. Ini membantu mengelakkan akses tanpa kebenaran jika peranti hilang atau dicuri.

Berwaspada terhadap Phishing

Hati-hati dengan e-mel, mesej, atau panggilan telefon yang meminta OTP anda. Jangan kongsi OTP dengan sesiapa dan hanya masukkan OTP di laman web atau aplikasi yang sah.

Gunakan Aplikasi Pengesahan

Selain OTP berasaskan SMS, pertimbangkan untuk menggunakan aplikasi pengesahan seperti Google Authenticator atau Microsoft Authenticator. Aplikasi ini menjana OTP secara tempatan pada peranti anda, tanpa bergantung pada SMS atau e-mel.

Simpan Maklumat Pemulihan

Pastikan maklumat pemulihan akaun seperti alamat e-mel alternatif atau nombor telefon sentiasa dikemas kini. Ini akan memudahkan proses pemulihan jika anda kehilangan akses kepada peranti mudah alih utama.

Kerap Mengemaskini Aplikasi dan Perisian

Sentiasa kemas kini aplikasi pengesahan dan perisian pada peranti mudah alih anda. Ini memastikan anda mendapat tampalan keselamatan terkini dan perlindungan terhadap kelemahan yang diketahui.

Mengikuti amalan-amalan ini akan membantu memastikan penggunaan OTP lebih selamat dan melindungi anda daripada risiko penipuan.

Apa Perbezaan antara SMS OTP dan SMS TAC?

SMS OTP (Short Message Service One-Time Password) dan SMS TAC (Short Message Service Transaction Authorization Code) adalah dua jenis kod keselamatan yang dihantar melalui SMS, tetapi mereka melayani tujuan yang berbeza. Berikut adalah perbezaan utama antara SMS OTP dan SMS TAC:

Tujuan

• SMS OTP: Digunakan sebagai langkah pengesahan tambahan dalam proses pengesahan dua faktor (2FA) untuk mengesahkan identiti pengguna ketika mengakses akaun atau sistem.
• SMS TAC: Digunakan untuk mengesahkan dan memberi kebenaran kepada transaksi atau aktiviti tertentu, seperti pemindahan wang dalam talian atau perubahan pada tetapan akaun yang penting.

Masa Penggunaan

• SMS OTP: Biasanya digunakan semasa log masuk atau proses pengesahan identiti, untuk memastikan hanya pengguna yang sah dapat mengakses akaun mereka.
• SMS TAC: Digunakan apabila pengguna memulakan transaksi atau tindakan yang memerlukan pengesahan tambahan, memberikan kelulusan untuk transaksi tersebut.

Tempoh Sah

• SMS OTP: Memiliki tempoh sah yang singkat, biasanya antara 5 hingga 15 minit, untuk mengelakkan penyalahgunaan dan memastikan kod digunakan dalam masa yang ditetapkan.
• SMS TAC: Juga mempunyai tempoh sah terhad, tetapi tempoh ini boleh berbeza bergantung pada jenis transaksi atau tindakan yang dilakukan.

Penggunaan Sistem

• SMS OTP: Diminta oleh sistem atau perkhidmatan ketika pengguna cuba log masuk atau mengesahkan identiti mereka, sebagai langkah tambahan dalam proses keselamatan.
• SMS TAC: Diminta oleh pengguna apabila mereka melakukan transaksi atau tindakan yang memerlukan pengesahan tambahan, memberikan bukti bahawa transaksi tersebut telah diluluskan.

Kelemahan Bersama

Kedua-dua SMS OTP dan SMS TAC bergantung pada penghantaran kod melalui SMS, yang boleh terdedah kepada risiko seperti “SIM swapping” atau “SS7 hacking.” Walaupun kedua-duanya meningkatkan keselamatan berbanding hanya menggunakan kata laluan, mereka mungkin tidak setinggi tahap keselamatan jika dibandingkan dengan kaedah pengesahan lain seperti aplikasi pengesah atau kunci keselamatan perkakasan.

Secara ringkas, SMS OTP menumpukan pada pengesahan identiti pengguna semasa log masuk, manakala SMS TAC memfokuskan pada pengesahan transaksi atau tindakan khusus, dengan kedua-duanya meningkatkan keselamatan tetapi memiliki fungsi yang berbeza.

Apa Perbezaan OTP SMS dan OTP melalui WhatsApp?

Berikut adalah perbandingan antara OTP SMS dan OTP yang dihantar melalui WhatsApp dalam beberapa aspek:

Demikianlah ringkasan lengkap mengenai OTP (One-Time Password) yang telah kami sediakan di loginmasuk.my. Semoga maklumat ini berguna untuk anda.