Sistem pendidikan di Malaysia – meliputi keseluruhan struktur, organisasi, dan proses pendidikan dari prasekolah hingga pengajian tinggi. Sistem ini diuruskan oleh Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM) dengan sokongan agensi-agensi berkaitan.
Matlamat utama sistem pendidikan Malaysia adalah untuk menyediakan pendidikan berkualiti dan adil kepada semua rakyat Malaysia tanpa mengira latar belakang sosial, ekonomi, atau etnik. Sistem ini bertujuan membangunkan individu yang berpengetahuan, berkemahiran, kreatif, inovatif, dan berakhlak baik. Selain itu, ia juga bertujuan memupuk perpaduan nasional dan integrasi sosial melalui pendidikan.
Sistem pendidikan Malaysia terbahagi kepada beberapa peringkat utama: pendidikan prasekolah, pendidikan rendah, dan pendidikan menengah, yang terdiri daripada menengah rendah (Tingkatan 1 hingga 3) dan menengah atas (Tingkatan 4 dan 5).
Selepas itu, terdapat pendidikan lepas menengah yang meliputi program pra-universiti dan latihan teknikal serta vokasional (TVET). Peringkat terakhir adalah pendidikan tinggi yang termasuk pengajian di universiti, kolej, dan politeknik, sama ada awam atau swasta.
Berikut adalah penjelasan terperinci yang telah dirangkum oleh loginmasuk.my.
Sejarah Pendidikan di Malaysia
Sejarah pendidikan di Malaysia telah melalui beberapa fasa penting sejak negara mencapai kemerdekaan pada tahun 1957. Berikut adalah gambaran ringkas mengenai perkembangan sistem pendidikan di Malaysia dari masa ke masa:
Era Pra-Kemerdekaan
Sebelum kemerdekaan, pendidikan di Malaysia dipengaruhi oleh penjajah British dan masyarakat tempatan, dengan sekolah-sekolah dikelola oleh pihak berkuasa tempatan dan pertubuhan agama. Sistem pendidikan adalah terhad dan tidak seragam.
1957 – Kemerdekaan dan Penubuhan Sekolah Rendah
Dengan kemerdekaan pada tahun 1957, Malaysia memulakan penubuhan sekolah rendah untuk memastikan akses pendidikan yang lebih luas kepada rakyat.
1961 – Akta Pendidikan 1961
Pengenalan sistem Pendidikan Wajib melalui Akta Pendidikan 1961 menjadikan pendidikan asas sebagai tanggungjawab kerajaan, menyediakan pendidikan percuma untuk semua kanak-kanak dalam tempoh tertentu.
Transformasi dan Penambahbaikan
Sejak 1961, sistem pendidikan Malaysia mengalami transformasi besar, termasuk penambahbaikan kurikulum, latihan guru, dan peningkatan kemudahan pendidikan untuk memenuhi keperluan pembangunan modal insan.
Program Pembangunan Profesional
Pelbagai program pembangunan profesional diperkenalkan untuk membekalkan guru dengan pengetahuan dan kemahiran terkini, meningkatkan kualiti pengajaran.
Fokus kepada Kualiti dan Inovasi
Kerajaan memperkenalkan inovasi dalam pengajaran dan pembelajaran, termasuk penggunaan teknologi dan sistem penilaian yang lebih holistik, untuk memastikan pendidikan yang berkualiti dan relevan dengan cabaran global.
Tujuan Pendidikan di Malaysia
- Akses Pendidikan yang Saksama
Tujuan utama pendidikan di Malaysia adalah untuk memastikan akses pendidikan yang saksama dan merata kepada semua rakyat Malaysia, tanpa mengira latar belakang sosial dan ekonomi. Ini bertujuan untuk memberikan peluang pendidikan yang adil kepada semua individu. - Pengembangan Individu dan Kemajuan Negara
Melalui pendidikan, rakyat Malaysia diharapkan dapat memperoleh pengetahuan, kemahiran, dan nilai-nilai yang diperlukan untuk berkembang sebagai individu yang berdaya saing. Ini bertujuan agar mereka dapat memberi sumbangan yang signifikan kepada kemajuan negara yang terus berkembang. - Memperkukuh Perpaduan Nasional
Pendidikan juga berfungsi untuk memperkukuh perpaduan nasional dengan mempromosikan pemahaman, toleransi, dan integrasi yang kokoh antara pelbagai komuniti etnik dan budaya di Malaysia. Ini penting untuk memastikan keharmonian dan kehendak bersama dalam masyarakat yang berbilang kaum. - Menghormati Kepelbagaian Budaya
Melalui pendidikan, warganegara Malaysia diharap dapat menghormati dan menghargai kepelbagaian identiti dan warisan budaya negara. Pendidikan berperanan dalam meringankan sebarang prasangka atau praduga yang mungkin timbul antara warganegara. - Mendorong Inovasi dan Pencapaian
Generasi masa depan diharapkan dapat melahirkan idea-idea inovatif, membangunkan industri kreatif, dan mendorong pencapaian dalam pelbagai bidang seperti teknologi, sains, seni, dan sukan. Pendidikan memainkan peranan penting dalam membentuk individu yang kreatif dan berkebolehan. - Menyokong Wawasan 2020
Sejajar dengan cita-cita Wawasan 2020, pendidikan wajib di Malaysia terus menjadi tonggak utama untuk membantu negara mencapai status bangsa maju yang bermaklumat dan diiktiraf di peringkat dunia. Pendidikan bertujuan untuk memajukan Malaysia sebagai negara yang berdaya saing di arena global.
Apa Itu Dasar Pendidikan Kebangsaan di Malaysia?
Dasar Pendidikan Kebangsaan adalah panduan utama yang dirangka oleh kerajaan Malaysia untuk membangunkan sistem pendidikan negara, selaras dengan keperluan perpaduan, pembangunan ekonomi, sosial, dan politik selepas kemerdekaan.
Berikut adalah empat aspek utama Dasar Pendidikan Kebangsaan:
- Latar Belakang: Dasar ini menggantikan sistem pendidikan kolonial yang tidak sesuai selepas kemerdekaan, berasaskan Penyata Razak 1956, Laporan Rahman Talib 1960, dan kajian semula oleh Jawatankuasa Kabinet pada 1974.
- Objektif: Untuk menyatupadukan rakyat berbilang kaum, menyediakan tenaga kerja terlatih untuk pembangunan negara, serta melahirkan masyarakat yang berilmu, berakhlak, dan seimbang.
- Strategi Pelaksanaan: Menggunakan Bahasa Kebangsaan sebagai bahasa pengantar utama, menyamakan kurikulum dan sistem peperiksaan, meningkatkan mutu pendidikan, mendemokrasikan pendidikan, dan memperkenalkan Kurikulum Bersepadu Sekolah Rendah (KBSR) dan Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah (KBSM).
- Keperluan Masa Depan: Untuk memenuhi keperluan modal insan dari segi jumlah dan kualiti bagi menyokong kemajuan Malaysia sebagai negara perindustrian, serta menggalakkan penglibatan rakyat dalam bidang keusahawanan.
Dasar Pendidikan Kebangsaan memainkan peranan penting dalam pembinaan negara dan menetapkan hala tuju sistem pendidikan Malaysia dari masa kemerdekaan hingga kini.
Senarai Sistem Pendidikan di Malaysia
Sistem Pendidikan Kebangsaan di Malaysia meliputi pelbagai peringkat pendidikan, termasuk prasekolah, rendah, menengah, dan lepas menengah. Dikelola oleh Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM), sistem ini melibatkan institusi pendidikan kerajaan serta bantuan kerajaan.
1. Pendidikan Prasekolah
- Untuk kanak-kanak berumur empat hingga enam tahun.
- Memberi pendedahan awal dalam pembelajaran dan perkembangan sosial.
- Dikendalikan oleh kerajaan, swasta, dan NGO.
2. Pendidikan Rendah
- Wajib untuk kanak-kanak berusia 7 hingga 12 tahun.
- Tempoh pengajian adalah enam tahun, dengan fleksibiliti dari lima hingga tujuh tahun.
- Terdiri daripada Sekolah Kebangsaan (SK) dengan Bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar, dan Sekolah Jenis Kebangsaan (SJK) yang menggunakan Bahasa Cina atau Tamil.
- Kurikulum standard menekankan literasi, numerasi, dan sains.
3. Pendidikan Menengah
- Terbahagi kepada menengah rendah (Tingkatan 1 hingga 3) dan menengah atas (Tingkatan 4 dan 5).
- Sekolah menengah termasuk:
- Sekolah Menengah Kebangsaan (SMK) dengan aliran akademik dan teknikal/vokasional.
- Sekolah Berasrama Penuh (SBP) untuk pencapaian akademik tinggi.
- Sekolah Menengah Kebangsaan Agama (SMKA) yang fokus pada pendidikan Islam.
- Sekolah Menengah Teknik dan Vokasional untuk kemahiran teknikal.
- Pelajar menduduki peperiksaan seperti PT3, SPM, dan STPM.
4. Pendidikan Lepas Menengah
- Merangkumi program pra-universiti (Matrikulasi, Asasi) dan TVET.
- Program pra-universiti menyediakan pelajar untuk institusi pendidikan tinggi.
- TVET menawarkan latihan kemahiran untuk keperluan industri.
5. Pendidikan Khas dan Khusus
- Sekolah Pendidikan Khas: Untuk murid berkeperluan khas.
- Sekolah Sukan: Menumpukan kepada pembangunan bakat sukan di kalangan pelajar.
Jenis Sekolah Rendah dan Menengah di Malaysia
Sekolah Rendah
1. Sekolah Kebangsaan (SK)
- Menggunakan Bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar utama.
- Menawarkan kurikulum standard kebangsaan.
2. Sekolah Jenis Kebangsaan Cina (SJKC)
- Menggunakan Bahasa Cina (Mandarin) sebagai bahasa pengantar utama.
- Menekankan pembelajaran Bahasa Cina dan pemeliharaan budaya Cina.
3. Sekolah Jenis Kebangsaan Tamil (SJKT)
- Menggunakan Bahasa Tamil sebagai bahasa pengantar utama.
- Menekankan pembelajaran Bahasa Tamil dan pemeliharaan budaya India.
4. Sekolah Agama Bantuan Kerajaan (SABK) – Rendah
- Menawarkan kurikulum kebangsaan dengan penekanan pada pendidikan Islam.
5. Sekolah Pendidikan Khas – Rendah
- Menyediakan pendidikan yang disesuaikan untuk murid berkeperluan khas, dengan kurikulum yang diubahsuai.
Sekolah Menengah
1. Sekolah Menengah Kebangsaan (SMK)
- Termasuk Sekolah Menengah Harian, Sekolah Menengah Berasrama Penuh (SBP), dan Sekolah Menengah Teknik (SMT).
2. Sekolah Menengah Agama (SMA)
- Menawarkan kurikulum akademik dengan penekanan pada pendidikan Islam.
3. Sekolah Menengah Kebangsaan Agama (SMKA)
- Menggabungkan kurikulum akademik dan pendidikan Islam yang mendalam.
4. Sekolah Agama Bantuan Kerajaan (SABK) – Menengah
- Menyediakan pendidikan akademik dengan penekanan pada pendidikan Islam.
5. Sekolah Menengah Jenis Kebangsaan (SMJK)
- Menggunakan bahasa Cina sebagai bahasa pengantar utama.
- Termasuk Sekolah Menengah Persendirian Cina (SMPC).
6. Sekolah Menengah Pendidikan Khas
- Terbahagi kepada Sekolah Menengah Pendidikan Khas Vokasional dan Akademik, dengan kurikulum yang diubahsuai untuk keperluan khas.
7. Sekolah Sukan
- Menumpukan kepada pembangunan bakat sukan dengan kurikulum akademik yang diseimbangkan.
8. Sekolah Seni
- Menawarkan pendidikan seni seperti seni visual, muzik, tari, dan teater, bersama kurikulum akademik.
9. Kolej Vokasional
- Menyediakan latihan kemahiran teknikal dan vokasional, dengan kerjasama rapat dengan industri.
Setiap jenis sekolah mempunyai fokus dan pendekatan tersendiri, tetapi semuanya beroperasi di bawah Sistem Pendidikan Kebangsaan Malaysia.
Ujian Awam Kebangsaan di Malaysia
Malaysia mempunyai beberapa ujian awam kebangsaan yang penting dalam sistem pendidikan:
1. Ujian Penilaian Sekolah Rendah (UPSR)
- Dahulu diadakan pada tahun 6 sekolah rendah untuk menilai pencapaian pelajar. Dimansuhkan bermula tahun 2021.
2. Pentaksiran Tingkatan Tiga (PT3)
- Diadakan semasa tingkatan 3 sekolah menengah untuk menilai prestasi pelajar di peringkat menengah rendah. Dimansuhkan bermula tahun 2022.
3. Sijil Pelajaran Malaysia (SPM)
- Peperiksaan penting di tingkatan 5 menilai pelbagai mata pelajaran. Keputusan SPM menentukan kelayakan untuk melanjutkan pelajaran ke peringkat pra-universiti atau institusi pengajian tinggi.
4. Sijil Tinggi Persekolahan Malaysia (STPM)
- Peperiksaan pra-universiti yang diadakan semasa tingkatan 6, setaraf dengan A-Level di UK. Keputusan STPM digunakan untuk permohonan ke universiti.
5. Sijil Tinggi Agama Malaysia (STAM)
- Dihadapi oleh pelajar aliran agama semasa tingkatan 6 di sekolah menengah agama, menilai pencapaian dalam pengajian Islam.
Walaupun UPSR dan PT3 telah dimansuhkan, ujian-ujian ini tetap penting dalam menilai pencapaian akademik dan menentukan hala tuju pendidikan pelajar.
Apakah Sistem Online yang Digunakan Oleh Guru-guru di Bawah Kementerian Pendidikan Malaysia?
Berikut adalah sistem-sistem dalam talian yang digunakan oleh guru-guru di bawah Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM):
1. Sistem Bersepadu KPM (MOEIS) (idme.moe.gov.my)
- Fungsi: Mengintegrasikan pelbagai modul pengurusan pendidikan, termasuk pengurusan murid, guru, institusi, dan pentaksiran. Membolehkan guru dan kakitangan sekolah menguruskan data pengajaran, markah peperiksaan, dan pendaftaran murid.
2. Sistem Pengurusan Latihan KPM (SPLKPM) (splkpm.moe.gov.my)
- Fungsi: Menguruskan latihan dan pembangunan profesional guru-guru serta kakitangan KPM. Memudahkan perancangan, pendaftaran, dan pemantauan program latihan.
3. Aplikasi Pangkalan Data Murid (APDM) (apdm.moe.gov.my)
- Fungsi: Menguruskan maklumat pelajar, termasuk kehadiran, rekod kesihatan, dan prestasi akademik. Mengurangkan kebergantungan pada dokumen fizikal.
4. eOperasi (eoperasi.moe.gov.my)
- Fungsi: Menguruskan data guru dan staf sokongan di sekolah, termasuk permohonan pertukaran, penempatan, dan cuti belajar.
5. eSPKWS – Sistem Perakaunan Kumpulan Wang Sekolah (spwks.moe.gov.my)
- Fungsi: Menguruskan perakaunan kumpulan wang sekolah, termasuk transaksi kewangan dan penyata kewangan.
6. ePangkat (epangkat.moe.gov.my)
- Fungsi: Menguruskan proses kenaikan pangkat pegawai pendidikan dan anggota kumpulan pelaksana. Memudahkan permohonan, penilaian, dan kelulusan kenaikan pangkat.
7. Sistem Sahsiah Diri Murid (SSDM) (ssdm.moe.gov.my)
- Fungsi: Memantau dan menilai sahsiah dan disiplin murid, serta menyediakan laporan sahsiah dan disiplin.
8. AINS NILAM (Advance Integrated NILAM System) (ains.moe.gov.my)
- Fungsi: Merekod dan memantau bahan bacaan murid, menggantikan sistem NILAM tradisional dengan platform digital.
9. eGTUKAR (epgo.moe.gov.my)
- Fungsi: Menguruskan proses pertukaran guru di seluruh negara secara dalam talian.
10. HRMIS 2.0 (hrmis2.eghrmis.gov.my)
- Fungsi: Sistem pengurusan maklumat sumber manusia sektor awam, termasuk pengurusan cuti untuk guru.
11. Sistem Maklumat Prasekolah Kebangsaan (SMPK) (smpk.moe.gov.my)
- Fungsi: Menguruskan maklumat prasekolah, termasuk pendaftaran murid dan pengurusan aktiviti prasekolah.
12. EMISONLINE – Sistem Maklumat Pengurusan Pendidikan (emisonline.moe.gov.my)
- Fungsi: Menguruskan maklumat pendidikan di peringkat sekolah, termasuk pendaftaran, analisis, dan laporan sekolah.
13. Sistem Penilaian Aktiviti Murid (SPPAT) (sppat.moe.gov.my)
- Fungsi: Merekod dan memantau aktiviti akademik murid serta menyediakan laporan prestasi.
14. e-Profil Kerjaya Murid (ePKM) (epkm.moe.gov.my)
- Fungsi: Menguruskan maklumat kerjaya murid, termasuk perancangan dan sokongan kerjaya.
15. Sistem Analisis Peperiksaan Sekolah (SAPS) (sapsnkra.moe.gov.my)
- Fungsi: Merekod, menganalisis, dan melaporkan pencapaian akademik pelajar. (Nota: SAPS mungkin tidak lagi digunakan untuk tujuan ini.)
16. Sistem Pengurusan Sekolah (SPS) (public.moe.gov.my)
- Fungsi: Menguruskan hal-hal pentadbiran sekolah seperti kehadiran pelajar, rekod disiplin, dan komunikasi dengan ibu bapa.
17. ePrestasi (eprestasi.moe.gov.my)
- Fungsi: Penilaian prestasi guru, termasuk penetapan sasaran kerja tahunan dan penilaian kompetensi.
18. Program Ijazah Sarjana Muda Perguruan (PISMP) (pismp.moe.gov.my)
- Fungsi: Menguruskan aspek Program Ijazah Sarjana Muda Perguruan, termasuk pengambilan pelajar, pendaftaran kursus, dan pemantauan kemajuan.
19. Sistem Maklumat Pelajar MySMP
- Fungsi: Menguruskan maklumat dan data berkaitan Program Ijazah Sarjana Muda Perguruan di Institut Pendidikan Guru Malaysia.
20. e-UKCG (Ujian Kelayakan Calon Guru) (ukcg.moe.gov.my)
- Fungsi: Menilai kelayakan calon guru melalui ujian psikometrik dalam talian.
21. SGMy – Sistem Guru Malaysia (sgmy.moe.gov.my)
- Fungsi: Menguruskan pendaftaran, kelayakan, dan pelesenan guru, serta memantau kualiti guru.
22. e-SPBT (Sistem Pengurusan Buku Teks) (espbt.moe.gov.my)
- Fungsi: Menguruskan pesanan dan pengedaran buku teks kepada pelajar.
23. e-Lembaga Peperiksaan (ELP) (elp.moe.gov.my)
- Fungsi: Menguruskan pendaftaran, jadual, dan keputusan peperiksaan awam.
24. myPDPP (mypdpp.moe.gov.my)
- Fungsi: Menguruskan permohonan dan pengurusan Program Diploma Pascasiswazah Pendidikan (PDPP).
25. e-Graduan (egraduan.moe.gov.my)
- Fungsi: Menguruskan maklumat graduan dari Institut Pendidikan Guru Malaysia, termasuk penempatan guru baharu.
Sistem-sistem ini membantu dalam pelbagai aspek pengurusan pendidikan, termasuk pengurusan data murid, latihan guru, penilaian prestasi, dan pemantauan pendidikan di Malaysia.